Bitcoin adil bir sistem mi?

Bir önceki yazıda, Bitcoin sisteminin neden sürdürülebilir olmadığından söz etmiştim. Bu yazıda, bir başka önemli husus olan adalet konusuna değineceğim ve Bitcoin sisteminin neden adil olmadığını aktarmaya çalışacağım.

Daha önce de sözünü ettiğim gibi Bitcoin sisteminde iki tür aktör var: kullanıcılar ve madenciler. Sistemin adil olup olmadığını bu iki aktör için ayrı ayrı inceleyelim.

Madenciler açısından adaleti, madencinin sahip olduğu hesaplama gücünün yeterli bir zaman içerisinde üretebildiği blok sayısı ile orantılı olması olarak tanımlayabiliriz. Çünkü madencinin sarf ettiği toplam çaba, bu hesaplama gücü ile orantılı.

Örneğin, eğer bir madenci sistemdeki toplam hesapma gücünün %10’u kadar bir hesaplama kapasitesine sahipse ve yeterli bir süre içerisinde sisteme kabul ettirebildiği blok sayısı toplam blok sayısının %10’u kadar ise sistem bu madenci açısından adildir denilebilinir.

Eğer bu, bütün madenciler için geçerli ise sistem madenciler için adildir sonucuna varılabilinir.

Ancak mevcut Bitcoin sisteminde, özellikle madenciler tarafından çözülmeye çalışılan kriptografik bulmacanın zorluk derecesinin artması sebebiyle, düşük hesaplama kapasiteli bir madencinin herhangi bir blok üretebilmesi günümüzde mümkün değil.

Böyle bir madencinin bir bloğun üretimine katkıda bulanabilmesi günümüzde ancak ve ancak bir madenci havuzuna dahil olması ile mümkün. Lakin, en adil dağıtım yapan blok havuzlarında bile kazancın bir kısmı havuzu çekip çeviren havuz yöneticisine gitmesi kaçınılmaz.

Kullanıcı tarafına bakıldığı zaman adalet, daha ziyade kullanıcının yaptığı ve yapmak istediği işlemlerce tanımlanabilir. Bir kullanıcı Bitcoin sistemine yapmak istediği bir işlemin bilgilerini gönderdiğinde, madencilerin blok üretme beklentisi gibi, bir beklentiye girer.

Bu beklenti içinde şu parametreleri barındırır: işlemin onaylanıp doğrulanıp bir bloğa konulması, bloğa konulma sürecinin süresi ve işlem için ödediği ücret. Bunlardan herhangi birinin kullanıcının dezavantajına olması, kullanıcının memnuniyetini ve hatta güvenini azaltır.

Bitcoin sistemi, kullanıcıların bu beklentilerinin hiçbirisini garanti etmez. Sisteme işlem gönderen bir kullanıcının oturup beklemekten başka yapabileceği pek birşey yoktur. Halbuki madenciler, blokları istedikleri şekilde oluşturmakta özgürdürler.

Gönderilen ücreti beğenmeyen ve az gören bir madenci, oluşturduğu blokta yeterince yer olduğu halde, sırf sistemdeki ortalama ücreti artırmak için kullanıcıların işlemlerini yok sayabilir veya kasten bekletebilir.

Halbuki kullanıcıların ise bir kere ok yaydan çıktıktan (işlemlerini gönderdikten) sonra, işlemlerini iptal bile etmeleri mümkün değil. Belki ancak şansları varsa aynı parayı ikinci kez harcayan başka bir işlem yayarak önceki işlemlerini iptal ettirebilirler.

Dahası, farklı kullanıcılar tamamen aynı tutarda işlemler yaptığında bile, Bitcoin sistemi bu kullanıcıların aynı ücreti ödeyeceğini garanti etmemektedir. Bunun sebebi ücretlendirmenin tutara göre değil, işlem bilgisinin boyutuna göre belirleniyor olması (ki madenciler yüksek kâr elde edebilsin).

Dolayısıyla böyle bir sistemin kullacılar açısından da adil olduğunu söylemek oldukça zor.

Sonuç olarak denilebilir ki mevcut Bitcoin sistemi adil bir sistem değil.

Not: Bu yazının ilk sürümü twitter’da yayınlanmıştır: https://twitter.com/ondergurcan/status/943313607441506304